Prezydent podpisał ustawę z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Przepisy wejdą w życie z 3-miesięcznym vacatio legis.
Ustawa wprowadza szereg istotnych zmian do systemu kar i środków karnych, m.in:
- Wprowadza elastyczny wymiar kar – do 30 lat pozbawienia wolności oraz dożywocie – dotąd możliwe było orzekanie kar do 15 lat pozbawienia wolności, osobnej kary 25 lat więzienia i dożywotniego pozbawienia wolności;
- Kara dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia będzie mogła zostać orzeczona przez sąd w dwóch przypadkach. Po pierwsze, za czyn popełniony po wcześniejszym prawomocnym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym na dożywotnie pozbawienie wolności albo pozbawienie wolności na co najmniej 20 lat. Po drugie – jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz postępowanie i charakter sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.
- Skazani na dożywocie będą mogli ubiegać się o warunkowe zwolnienie dopiero po upływie 30 lat, zamiast dotychczasowych 25 lat;
- Przy warunkowym zwolnieniu z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby będzie dożywotnik (dotąd było to 10 lat);
- Ustawa zawiesza okres przedawnienia karalności zabójstwa – z 30 do 40 lat;
- Sprawca zgwałcenia dziecka będzie podlegać karze od 5 do 30 lat więzienia albo dożywotniemu pozbawieniu wolności (dotychczas było to od 3 do 15 lat więzienia);
- Za zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem będzie grozić kara od 5 do 30 lat więzienia albo dożywocie (dotychczas – do 15 lat więzienia);
- Za zgwałcenie z następstwem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu będzie grozić od 5 do 30 lat więzienia albo dożywocie (dotąd – od 2 do 12 lat);
- Za zgwałcenie z następstwem w postaci śmierci ofiary grozić będzie od 8 do 30 lat więzienia lub dożywocie (dotychczas kara od 2 do 12 lat więzienia);
- Wobec przestępców seksualnych – recydywistów stosowane będzie nadzwyczajne zaostrzenie kary, czyli podwyższenie dolnej granicy kary pozbawienia wolności o połowę, a w przypadku występków – również podwyższenie górnej granicy o połowę;
- Dla multirecydywisty podwyższona została dolna granicy kary pozbawienia wolności (dotychczas wzrastała ona o miesiąc, a będzie wzrastać o połowę);
- Dla recydywisty seksualnego zaostrzono zasady warunkowego zwolnienia, które będzie możliwe po odbyciu trzech czwartych kary, nie – po dwóch trzecich kary;
- Wyłączono przedawnienie karalności przestępstwa zgwałcenia dziecka lub zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem. Przedawnienie w przypadku innych przestępstw seksualnych na szkodę małoletniego albo występków przeciwko życiu i zdrowiu na szkodę małoletniego, jeśli górna granica kary przekracza 5 lat pozbawienia wolności, nastąpi najwcześniej, gdy ofiara ukończy 40. rok życia;
- Podwyższono z 12 do 15 lat więzienia górnej granicy kary za rozbój, a do 20 lat – za rozbój z użyciem broni;
- Podwyższono z 15 do 20 lat więzienia górnej granicy kary za umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
- Wprowadzono nowe typy przestępstw za czyny, które w części nie były karalne. Np. przyjęcie zlecenia zabójstwa – od 2 do 15 lat więzienia; uchylanie się od naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem – od 3 miesięcy do 5 lat więzienia; nowy typ wymuszenia rozbójniczego, tj. wymuszenia mienia poprzez szantaż – od roku do 10 lat pozbawienia wolności (dotąd była tu mowa o zmuszaniu, za które groziła kara do 3 lat). Wprowadzono karalność przygotowania do zabójstwa, za które ma grozić od 2 do 15 lat pozbawienia wolności;
- Przewidziano, że nietrzeźwy kierowca (nie mniej niż 1,5 promila alkoholu we krwi) straci samochód – niezależnie od tego, czy spowodował wypadek drogowy. Jeżeli nie będzie wypadku, lecz prowadzenie w stanie nietrzeźwości – sąd będzie mógł odstąpić od orzeczenia przepadku w szczególnych okolicznościach. Recydywiście przepadek będzie orzekany już od powyżej 0,5 promila alkoholu;
- Zwiększeniu uległa maksymalna kara, którą można wymierzyć za spowodowanie ciężkiego wypadku. Za spowodowanie ciężkich obrażeń lub śmierci, nietrzeźwemu sprawcy wypadku teraz będzie można wymierzyć do 16 lat pozbawienia wolności, a dotąd maksymalny wymiar kary wynosił w tym przypadku 12 lat.
Źródło: Druk nr 2024 (https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2024)