Wyrok dotyczył polskiej sprawy. Stan faktyczny był taki, że organ podatkowy zakwestionował przysługujące spółce prawo do odliczenia VAT na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT ze względu na to, że zgodnie z art. 58 § 2 kodeksu cywilnego uznał przedmiot transakcji gospodarczej, tj. sprzedaż znaków towarowych za nieważny z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu tego przepisu.
Chodziło o transakcję pomiędzy dwoma spółkami w zakresie zakupu znaków towarowych. Transakcja została opodatkowana VAT, została udokumentowana fakturą, a VAT wynikający z faktury został zapłacony do urzędu skarbowego. Następnie nabywca znaków towarowych odliczył podatek naliczony. Została jednak przeprowadzona w spółce kontrola, w ramach której urzędnicy uznali, że podatnik dokonał czynności pozornych, a więc nieważnych z punktu widzenia prawa cywilnego. W konsekwencji fiskus pozbawił spółkę prawa do odliczenia VAT.
Następnie decyzja została utrzymana w mocy decyzją dyrektora administracji skarbowej, który uznał jednak, że przedmiotowa sprzedaż znaków towarowych była czynnością pozorną w rozumieniu art. 83 kodeksu cywilnego.
Spółka wniosła skargę na tę ostatnią decyzję do WSA w Warszawie, który wyrokiem uchylił wspomnianą decyzję ze względu na to, że organ podatkowy nie wykazał pozornego charakteru spornej transakcji. Od tego wyroku dyrektor administracji skarbowej wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
NSA mając wątpliwości co do zgodności art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT z dyrektywą 2006/112 skierował do TSUE pytanie prejudycjalne.
TSUE przypomniał, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału prawo podatników do odliczenia VAT, który są zobowiązani zapłacić, VAT należnego lub zapłaconego z tytułu otrzymanych przez nich towarów i usług powodujących naliczenie podatku stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu VAT. Prawo do odliczenia przewidziane w art. 167 i nast. dyrektywy 2006/112 stanowi integralną część mechanizmu VAT i zasadniczo nie może być ograniczane, jeżeli zarówno materialne, jak i formalne wymogi lub przesłanki, którym podlega to prawo, zostały spełnione przez podatników zamierzających skorzystać z tego prawa.
Rozstrzygając w przedmiocie pytania prejudycjalnego TSUE stwierdził, że przepisy dyrektywy VAT stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, na mocy których podatnik może zostać pozbawiony prawa do odliczenia VAT naliczonego tylko z tego powodu, że dana czynność jest nieważna na podstawie przepisów krajowego prawa cywilnego, bez konieczności wcześniejszego ustalenia, czy:
- spełnione zostały przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie, w świetle prawa Unii, podlegającej opodatkowaniu transakcji gospodarczej jako czynności pozornej lub
- jeżeli transakcja ta została faktycznie dokonana, że owo prawo do odliczenia zostało wykonane w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie.
Podsumowując z wyroku TSUE wynika, że samo stwierdzenie przez organ podatkowy czy też sąd administracyjny, że transakcja gospodarcza jest pozorna w rozumieniu prawa cywilnego, nie wystarcza do zakwestionowania prawa podatnika do odliczenia VAT naliczonego od tej transakcji. Konieczne jest zdaniem TSUE również wykazanie/udowodnienie, że służyła ona na przykład oszustwu podatkowemu.
Wyrok TSUE z 25.05.2023 r., C-114/22.