W dniu 1 stycznia weszła w życie ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r., poz. 2105) wprowadzająca tzw. Polski Ład.
Podstawową zmianą jaką wprowadza Polski Ład jest brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Zmianie ulegają również zasady obliczania kwoty składki zdrowotnej. Co do zasady wysokość składki zdrowotnej dla przedsiębiorców będzie wyższa niż do tej pory bez względu na to, jaką wybrali formę opodatkowania. Poniżej przedstawiamy zasady obliczania składki zdrowotnej w zależności od wybranej formy opodatkowania.
Składka zdrowotna przy zasadach ogólnych (wg skali podatkowej)
Przede wszystkim należy podkreślić, że zgodnie z nowymi przepisami wysokość składki zdrowotnej będzie uzależniona od uzyskanego przez przedsiębiorcę dochodu z działalności gospodarczej. W świetle art. 81 ust. 2 znowelizowanej ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285) roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Co więcej nawet, gdy przedsiębiorca nie osiągnie dochodu czy poniesie stratę to zapłaci 9% składki zdrowotnej od podstawy 3 010 zł (minimalne wynagrodzenie obowiązujące w dniu 1 stycznia danego roku), a więc 270,90 zł miesięcznie w 2022 r.
Składka zdrowotna przy podatku liniowym
Zgodnie z art. 79a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli 19% stawką liniową składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4,9% podstawy wymiaru składki, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9%:
- minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2 tej ustawy, w przypadku składki obliczanej od miesięcznej podstawy jej wymiaru;
- iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym, o którym mowa w art. 81 ust. 2 tej ustawy, i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu tego roku składkowego, w przypadku składki obliczanej od rocznej podstawy jej wymiaru.
Składka zdrowotna u przedsiębiorców, którzy wybrali podatek liniowy będzie obliczana od rzeczywistego ich dochodu pomniejszonego o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Dochód przedsiębiorcy nie będzie pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Zatem wysokość składki zdrowotnej za miesiąc przykładowo luty (płatnej w marcu) kalkulowana będzie na podstawie dochodu przedsiębiorcy osiągniętego w styczniu. Podstawa wymiaru składki za dany miesiąc nie będzie mogła być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W takim przypadku wysokość składki zdrowotnej określona zostanie na poziomie odpowiadającym 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Składka zdrowotna przy podatku zryczałtowanym
Zgodnie z art. 81 ust. 2e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą, które stosują opodatkowanie na zasadach ryczałtu będzie zależeć od osiąganego poziomu przychodów. Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stanowi:
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym i kwoty równej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli osiągnięte przychody z działalności nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł,
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym i kwoty równej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu, jeżeli osiągnięte przychody z działalności przekroczyły w tym okresie kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł,
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym i kwoty równej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli osiągnięte przychody z działalności przekroczyły w tym okresie kwotę 300 000 zł.
Natomiast zgodnie z ust. 2f art. 81 tej ustawy za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu przedsiębiorca opodatkowany ryczałtem wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą stanowi:
- dla przychodów do kwoty 60.000 zł kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego,
- dla przychodów w przedziale od 60 000 zł do 300 000 zł kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego,
- dla przychodów powyżej 300 000 zł kwota odpowiadająca 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.
Istotne jest to, że zapłacona składka zdrowotna nie będzie podlegała odliczeniu od należnego ryczałtu!
Składka zdrowotna przy karcie podatkowej
Zgodnie z art. 81 ust. 2z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych w przypadku opodatkowania działalności gospodarczej kartą podatkową składka zdrowotna wyniesie 9% podstawy wymiaru składki, którą stanowić będzie kwota minimalnego wynagrodzenia w danym roku. W 2022 roku kwota składki zdrowotnej dla przedsiębiorców na karcie podatkowej wynosić będzie 270,90 zł. Przy czym należy podkreślić, że z opodatkowania kartą podatkową od stycznia 2022 r. mogą korzystać tylko przedsiębiorcy, którzy wybrali tę formę opodatkowania do końca grudnia 2021 r. Przy tej formie opodatkowania także zapłacona składka zdrowotna nie będzie podlegała odliczeniu od podatku ustalonego w decyzji naczelnika urzędu skarbowego.
Składka zdrowotna od przychodów z różnych tytułów
Zgodnie z art. 82 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (np. przedsiębiorca prowadzi działalność na emeryturze lub w sytuacji gdy dodatkowo pracuje na etacie), to będzie opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne odrębnie z każdego z tych tytułów.
Natomiast jeżeli ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność opodatkowaną według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP Box), składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana będzie od sumy dochodów. Z kolei w sytuacji prowadzenia więcej niż jednej pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem to do limitów przychodów warunkujących wysokość składki przyjmuje się sumę przychodów z tych działalności.
Zmiana formy opodatkowania i zasad obliczania składki zdrowotnej
Zmiany wprowadzone w ramach Polskiego Ładu istotnie różnicują sposób obliczania kwoty składki zdrowotnej w zależności od wybranej formy opodatkowania. Zmiana formy opodatkowania może przynieść oszczędności. Zatem jeżeli przedsiębiorca rozważa zmianę formy opodatkowania w związku z nowymi zasadami obliczania składki zdrowotnej przypominamy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, zmiany formy opodatkowania możemy dokonać do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym firma osiągnęła pierwszy przychód w danym roku. Zatem jeżeli pierwszy przychód w roku przedsiębiorca osiągnął w styczniu, zmiany formy opodatkowania może dokonać w terminie do 20 lutego.