24 maja 2021 została wydana Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego 7 sędziów NSA W-wa, sygn. I FPS 1/21. Ostatnio ukazało się jej uzasadnienie. NSA potwierdził w tej uchwale, że sądy administracyjne są uprawnione do weryfikacji, czy wszczęcie postępowania karnoskarbowego przez organy podatkowe miało charakter instrumentalny i pozorny, a więc czy służyło wyłącznie zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jeżeli sąd uzna, że działanie organu podatkowego było nakierowane wyłącznie na wydłużenie czasu na wydanie decyzji, skutek taki nie nastąpi (co z kolei będzie oznaczało konieczność umorzenia postępowania podatkowego).
Z uzasadnienia: „Sądy administracyjne pierwszej instancji w ramach zakreślonych przez art. 134 § 1 P.p.s.a. mają obowiązek badać czy proceduralna czynność wszczęcia postępowania karnego skarbowego w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie została wykorzystana tylko w celu nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Przeprowadzenie takiego badania jest w istocie możliwe na gruncie sprawy podatkowej. Dopiero bowiem w świetle wszechstronnej analizy okoliczności konkretnej sprawy podatkowej, związanych najczęściej ze zbliżającym się upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, podejmowanymi wcześniej w postępowaniu podatkowym czynnościami dowodowymi i aktywnością prowadzącego je organu podatkowego, można ustalić czy instytucji wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie wykorzystano jedynie do instrumentalnego wywołania skutku w postaci nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Taki wniosek może potwierdzić fakt wszczęcia tego postępowania w sytuacji gdy z oczywistego braku przyczyn podmiotowych lub przedmiotowych (por. art. 1 k.k.s.) lub istnienia negatywnych przesłanek procesowych, wymienionych w art. 17 § 1 k.p.k., jasne jest już w momencie wydania postanowienia, że cele postępowania karnego skarbowego nie będą mogły być zrealizowane. O braku woli realizowania celów postępowania karnego skarbowego, a tym samym sztucznym wykorzystaniu instrumentu z tego postępowania do przedłużenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, może świadczyć również brak realnej aktywności organów postępowania przygotowawczego po wszczęciu takiego postępowania.”
Pełna treść uchwały dostępna na stronie: