Już 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie zmiany w zakresie rozliczenia podatku dochodowego wprowadzane w ramach tzw. Polskiego Ładu. Zmiany wprowadza ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 poz. 2105). Jedną z istotnych dla podatników zmian, które przewidują przepisy Polskiego Ładu jest tzw. „ulga dla klasy średniej”.
Ulga ma na celu zrekompensowanie straty z powodu likwidacji możliwości odliczania od podatku kwot składek na ubezpieczenie zdrowotne w wyniku uchylenia art. 27b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.). Z ulgi dla klasy średniej będą mogli skorzystać podatnicy zatrudnieni na umowę o pracę oraz prowadzący działalność gospodarczą i rozliczający się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej). Z ulgi dla klasy średniej będą mogli skorzystać również twórcy i artyści, którzy stosują 50% autorskie koszty uzyskania przychodów.
Ulga dla klasy średniej obejmuje przychody z tytułu umowy o pracę lub z działalności gospodarczej, w przypadku gdy jest prowadzona. Zatem jeżeli w danym roku wystąpiły oba źródła przychodów należy połączyć te przychody. Natomiast przychody z tytułu umowy cywilnoprawnej nie są wliczane do podstawy obliczenia ulgi.
Zgodnie z dodanym art. 26 ust. 4b oraz art. 33 ust. 2a u.p.d.o.f. z ulgi dla klasy średniej będzie mógł skorzystać podatnik uzyskujący przychody w wysokości co najmniej 68 412 zł i nie przekraczający kwoty 133 692 zł (miesięcznie co najmniej 5701 zł i nie więcej niż 11 141 zł).
Zgodnie z art. 26 ust. 4a-4c u.p.d.o.f. kwotę ulgi oblicza się według wzoru:
1) (A × 6,68% – 4 566 zł) 1) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł,
2) (A × (-7,35%) + 9 829 zł) 1) ÷ 0,17, dla A wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł.
„A” oznacza sumę uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 u.p.d.o.f. przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a i pkt. 2a u.p.d.o.f.
W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą pojawiły się jednak wątpliwości co należy rozumieć przez „koszty prowadzenia działalności”. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych mowa jest wyłącznie o „kosztach uzyskania przychodów”. Wątpliwości sprowadzały się do dyskusji czy „koszty prowadzenia działalności” należy rozumieć jako „koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej” czy może szerzej. Ministerstwo Finansów pod koniec grudnia zdecydowało się doprecyzować pojęcie kosztów, przy czym zrobiło to w ustawie o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2427). Zgodnie z przytoczoną ustawą przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej w celu ustalenia ulgi dla klasy średniej, należy pomniejszyć o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeśli chodzi o wspólne rozliczenie małżonków to tutaj należy podkreślić, że w przypadku wspólnego opodatkowania małżonków nie zawsze ulga dla klasy średniej przyniesie korzyści. Zgodnie z art. 26 ust. 4c u.p.d.o.f. każdy z małżonków może odliczyć ulgę dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej obliczoną według powyższego wzoru od połowy sumy łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym z etatu i działalności gospodarczej. Tutaj należy zauważyć, że w przypadku gdy połowa sumy łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym z etatu i działalności gospodarczej wyniesie poniżej 68 412 zł, a jeden z małżonków miał ulgę rozliczaną w trakcie roku to będzie musiał ulgę zwrócić.
U pracowników ulgę rozlicza pracodawca. Zgodnie z art. 32 ust. 2a u.p.d.o.f. pracodawca ma obowiązek stosować ulgę dla klasy średniej wtedy, gdy przychody ze stosunku pracy w danym miesiącu wyniosą co najmniej 5 701 zł i nie więcej niż 11 141 zł. Jeżeli podatnik jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy i u żadnego pracodawcy nie osiąga 5 701 zł, to żaden z pracodawców nie będzie stosował u niego ulgi dla klasy średniej. Natomiast podatnik będzie mógł skorzystać z ulgi przy rozliczeniu rocznym.
Zgodnie z art. 32 ust. 1g oraz 1h u.p.d.o.f. pracownik może również złożyć u pracodawcy oświadczenie o rezygnacji z ulgi. Dylemat czy zrezygnować z ulgi dla klasy średniej dotyczy głównie podatników mających więcej, niż jedno źródło dochodu, w przypadku których istnieje prawdopodobieństwo, że w skali roku zarobią więcej niż 133 692 zł. W przypadku przekroczenia kwoty 133 692 zł pojawi się konieczność zwrotu ulgi dla klasy średniej, jeśli w ciągu roku była odliczana. Z kolei w przypadku przedsiębiorców prawo do uwzględniania ulgi przy zaliczkach wynika z art. 44 ust. 3 pkt 2 u.p.d.o.f.