B. Brzeziński, A. Franczak, Wymiana informacji podatkowych a ochrona praw podstawowych w sferze opodatkowania – wyrok TSUE w sprawie Berlioz (C-682/15), Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego. – vol. 17 (2019).
Waga wyroku TSUE z 16 maja 2017 r. w sprawie Berlioz wykracza daleko poza rozstrzygnięcie konkretnej sprawy i problemu interpretacyjnego, jaki się w niej krył.
W wyroku rozważono bowiem kwestie zasadnicze dla unijnego porządku prawnego – przede wszystkim te, które wiążą się z ochroną praw podatnika. Prawo podatkowe jest gałęzią prawa, której normy szczególnie intensywnie ingerują w sferę wolności jednostki.
Koniecznym elementem każdego porządku prawnego zbudowanego z norm tego rodzaju są zatem mechanizmy ochrony praw jednostki. Źródłem praw podatnika jest m.in. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Współcześnie znaczenie praw gwarantowanych na mocy Karty jest coraz większe w związku ze zmasowanymi, koordynowanymi w skali międzynarodowej działaniami administracji podatkowej poszczególnych państw mającymi na celu zwalczanie unikania opodatkowania czy też uchylania się od opodatkowania.
Działania te – co widać gołym okiem – prowadzone są z pewnego rodzaju zacietrzewieniem, zakładającym, że, najogólniej rzecz ujmując, cel uświęca środki. Do ustaw podatkowych wprowadza się liczne rozwiązania, które mają na celu zamknięcie luk oraz uniemożliwienie optymalizacji podatkowej. Dość często są to jednak rozwiązania zbyt radykalne. To, że środki naprawcze mają niekiedy wątpliwą w ogólnym wyrazie wartość ekonomiczną i podobnie wątpliwą aksjologię, powodując że ich ofiarami są „szeregowi” przedsiębiorcy – nie ma znaczenia.
Ponadto metodą działania administracji podatkowej jest coraz częściej nadużywanie prawa podatkowego, a jedną z wielu jego postaci jest wybiórcze stosowanie przepisów prawa podatkowego, przykładowo przepisów ustawy podatkowej sprzecznych z konstytucją czy też przepisami prawa unijnego.