Weszły w życie zmiany przepisów dotyczące nabycia i zasiedzenia nieruchomości rolnej. Zmiany wprowadza ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw.
Grunty rolne będą mogli nabywać nie tylko rolnicy indywidualni. Przed zmianami zgodnie § 3 art. 172 Kodeksu cywilnego nabyć nieruchomość rolną przez zasiedzenie mógł jedynie rolnik indywidualny, jeżeli powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekraczał 300 ha użytków rolnych. Przepis ten został uchylony. W związku z tym niezbędnym warunkiem zasiedzenia takiej nieruchomości nie będzie już konieczność posiadania statusu rolnika indywidulanego.
Uregulowana została także kwestia liczenia terminu zasiedzenia nieruchomości rolnej, posiadanej w dniu wejścia w życie ustawy przez posiadacza innego niż rolnik indywidualny. Wskazano, że zastosowanie mają przepisy art. 172 § 1 lub § 2 Kodeksu cywilnego, z tym, że do tych terminów odpowiednio 20 i 30 lat, zalicza się również czas posiadania nieruchomości rolnej przed dniem wejścia w życie ustawy.
Nowelizacja wyłącza stosowanie przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego wobec działek, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza, niż 0,3 ha. Przed zmianami, jeżeli nieruchomość rolna będąca przedmiotem obrotu miała powierzchnię całkowitą co najmniej 0,3 ha, to do jej nabycia stosowało się już przepisy o kształtowaniu ustroju rolnego. Co oznaczało, że przepisy o kształtowaniu ustroju rolnego miały także zastosowanie do nieruchomości tzw. „mieszanych”, gdzie tylko część (często nieprzekraczająca 0,3 ha) stanowiła użytki rolne – mimo, że takie nieruchomości nie miały praktycznego znaczenia dla poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych, a niejednokrotnie położone były np. wśród zabudowy mieszkaniowej i były nabywane w celu realizacji takiej zabudowy. W związku z tym taką nieruchomości, gdzie tylko mała część stanowiła użytki rolne obowiązywały wszystkie ograniczenia wynikające z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Nowe przepisy stanowią natomiast, że użytek rolny musi mieć minimum 0,3 ha, aby cała nieruchomość została oznaczona w ewidencji jako rolna.
Wprowadzono także nowy warunek, który trzeba spełnić, aby uzyskać zgodę dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) na nabycie nieruchomości rolnej. Chodzi o to, że cena sprzedaży nieruchomości nie może być niższa niż 95% ceny podanej w ogłoszeniu o nieruchomości rolnej.
Zmiany dotknęły także fundacje rodzinne. W uzasadnieniu do ustawy podkreślono, że uprzywilejowanie fundacji rodzinnych w stosunku do innych podmiotów w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi było nieuzasadnione. W szczególności zwrócono uwagę na wyłączenie fundacji z obostrzeń związanych z zabezpieczeniem gruntów rolnych przed ich nadmierną koncentracją. Zdecydowano zatem o uchyleniu przepisów pozwalających fundacji na obrót gruntami rolnymi bez spełnienia wymagań, które są nakładane na podmioty niebędące rolnikami indywidualnymi. W przypadku fundacji rodzinnych wprowadzono znaczne obostrzenia (dotyczące także ich fundatorów) w obrocie gruntami rolnymi powyżej 1 ha, w tym m.in. zakaz zbywania gruntu przez 5 lat od zakupu oraz obowiązek zawiadamiania KOWR o każdym przypadku rozporządzania nieruchomością rolną.
Źródło: Druk sejmowy 3429 (uzasadnienie do ustawy).